یکی از ملزومات اصلی زندگی امروزه‌ی بشر که رد پای خود را در تمام فعالیت‌های انسانی به جا گذاشته است، نیروی برق است که استفاده از آن برای انسان‌ها مانند یک امر جدایی‌ناپذیر شده است. اما با وجود این اهمیت خیلی زیاد، قطعاً نیروی برق و استفاده از آن نیز شامل خطرات و معایبی است که یکی از شایع‌ترین آن‌ها، آسیب دیدن انسان‌ها در اثر کم و زیاد شدن ولتاژ برق یک دستگاه است. انواع کلید محافظ جان جزو وسایل امنیتی و امکاناتی است که در همین راستا تولید شده است.
استفاده از انواع کلید محافظ جان به عنوان یکی از ابزارها و وسیله‌های محافظتی برای تضمین سلامت و مراقبت از خود هنگام کار با دستگاه‌های برقی، امری ضروری بوده که در ادامه‌ی این مطلب به معرفی و بررسی دقیق آن‌ها می‌پردازیم.
تعریف کلید محافظ جان
با کمی دقت و توجه به اطراف خود، متوجه خواهید شد که در خیلی از فعالیت‌های اصلی روزانه‌ی خود از نیروی برق و دستگاه‌ها و تجهیزات برقی استفاده می‌کنیم. صنعت ساخته‌ی دست بشر برپایه‌ی انرژی‌هایی مانند برق فعالیت می‌کند که افراد صاحب نظر در این زمینه، باید به این نکته توجه داشته باشند که علاوه بر استفاده از این نیرو به فکر خطرات احتمالی و مضرات آن نیز باشند و برای آن‌ها تدبیری بیندیشند.
یکی از این راه‌های حفاظت، تولید و استفاده از کلید محافظ جان است. این کلید به عنوان یکی از تجهیزات ایمنی، روی وسیله‌های برقی نصب شده و در صورت بروز هر گونه مشکلی در جریان برق، آن را قطع می‌کند. در واقع انواع کلید محافظ جان، جریان برق را در سیم‌های رفت و برگشت مقایسه کرده و در صورت مشاهده‌ی هر گونه اختلافی بین آن دو، جریان برق را قطع می‌کند.
انواع کلید محافظ جان که آن را با نام RCD نیز می‌شناسند، مانند یک کنترل کننده‌ی جریان برق عمل کرده و برای این کار، بعد از بررسی نیروی برقی که در بین فاصله‌ی کنتور تا پریزها جریان دارد آن را به مسیر درست هدایت کرده و در صورت به وجود آمدن هر اختلالی در جریان برق، آن را در کسری از ثانیه قطع می‌کند.
انواع کلید محافظ جان
انواع کلید محافظ جان یا همان RCDها به قدری حساس و دقیق هستند و سطحی از امنیت را هنگام استفاده از تجهیزات برقی فراهم می‌کنند که قطع کننده‌های مدار و فیوزهای ساده قادر به انجام آن نیستند. در ادامه به بررسی و معرفی انواع مختلف این وسیله‌ی امنیتی می‌پردازیم.
کلیدهای محافظتی ثابت
همان‌طور که می‌دانید تمام وسایل و تجهیزات برقی، بعد از بروز اختلالاتی مثل نوسان جریان برق در آن‌ها، معمولاً خراب شده یا دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. با توجه به این موضوع، آسیب دیدن انسان هنگام وقوع این مشکل نیز امری مسلم خواهد بود. در همین راستا، بالاترین و بیشترین میزان محافظت از انسان و خود وسیله را این مدل از انواع کلیدهای محافظ جان در اختیار دارد.
کلیدهای محافظتی ثابت، از کاربری که در حال کار کردن با وسیله‌ی مورد نظر است از تمام پریزهای مدار، سیم کشی‌ها و همه‌ی دستگاه‌هایی که به برق وصل هستند نیز محافظت می‌کند.
کلیدهای محافظتی سوکتی
این نوع از کلیدهای محافظتی روی تمام دستگاه‌ها و وسیله‌های برقی نصب شده و فقط و فقط از افرادی که مشغول کار با دستگاه‌ها و تجهیزات برقی بوده و به طور مستقیم با آن‌ها در ارتباط هستند محافظت می‌کند. بسیاری از کارگاه‌های تولیدی کوچک برای تجهیزات خود از کلیدهای محافظتی سوکتی استفاده می‌کنند.
کلیدهای محافظتی قابل حمل
در بسیاری از مواقع ضروری که دو مدل دیگر از انواع کلید محافظ جان وجود نداشته و در دسترس نیستند، معمولاً از کلیدهای محافظتی قابل حمل استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع کلید محافظتی نیز مانند نوع سوکتی، تنها برای محافظت از کاربران و افرادی که مشغول کار با دستگاه‌های برقی هستند مناسب است.
انواع کلید محافظ جان در حیطه‌ی جریانی گوناگون
با توجه به اینکه جریان برق مصرفی در دستگاه‌های مختلف، کاملاً متفاوت بوده و این موضوع در تجهیزات برقی خانه و به طور مثال یک کارخانه کاملاً مشهود است، انواع کلید محافظ جان بر اساس میزان حساسیتی که دارند به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
- خانگی
- صنعتی
اما به طور دقیق‌تر و جزئی‌تر، برای بیان دسته بندی انواع کلید محافظ جان بر اساس میزان جریان برقی که تحت پوشش خود قرار داده و کنترل می‌کنند، می‌توان آن‌ها را به چند مورد تقسیم کرد که به تفکیک شامل موارد زیر است:
کلیدهای محافظتی با حساسیت بالا
علامت اختصاری این مدل از انواع کلید محافظ جان، علامت HS بوده و با توجه به اینکه میزان حساسیت این نوع از کلیدهای محافظتی بسیار بالا است، برای کنترل جریان برق در محدوده‌ی 6-10-30 میلی آمپر مناسب خواهد بود. همچنین این کلیدهای محافظتی برای امنیت جان، و محافظت انسان از تماس مستقیم با دستگاه طراحی شده است.
کلیدهای محافظتی با حساسیت متوسط
این مدل از انواع کلید محافظ جان که با علامت اختصاری MS شناخته می‌شود، برای جلوگیری از آتش سوزی مناسب بوده و معمولاً در تجهیزات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. محدوده‌ی جریان برقی که این کلید محافظتی کنترل می‌کند، بین 100- 300- 500- 1000 میلی آمپر خواهد بود.
کلیدهای محافظی با حساسیت کم
حساسیت کم این مدل از انواع کلید محافظ جان به گونه‌ای است که جریان برق را در بازه‌ی 3- 10- 30 میلی آمپر کنترل کرده و از آن معمولاً برای محافظت از انواع ماشین آلات و تجهیزات کارخانه‌ای استفاده می‌شود.
ویژگی انواع کلید محافظتی
یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین ویژگی‌های انواع کلید محافظ جان، سرعت عمل بالای آن در قطع کردن جریان برق و واکنش نشان دادن به مشکل پیش آمده است؛ به گونه‌ای که قبل از بروز هرگونه حادثه‌ای برای افراد، از آن‌ها محافظت خواهد کرد.
علاوه بر این استفاده از این تجهیزات امنیتی کاملاً مقرون به صرفه بوده و به عنوان یک وسیله با فایده‌ی زیاد و مصرف انرژی کم فعالیت خواهد کرد. همچنین استفاده از این وسیله به حفظ و مراقبت از سرمایه‌ی ملی نیز کمک کرده و علاوه بر آن، مانع از ایجاد خسارت مالی و جانی خواهد شد.
به طور کلی انواع کلید محافظ جان می‌توانند برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی به طور مثال جریان‌های نشتی کم، مانند محدوده‌ی 30 میلی آمپر را شناسایی کرده و در سریع‌ترین زمان ممکن یعنی چیزی حدود کمتر از 200 میلی ثانیه آن را قطع کند.
کاربردهای انواع کلید محافظ جان
همان‌طور که احتمالاً تا اینجای این متن متوجه شده‌اید، وظیفه‌ی اصلی انواع کلید محافظ جان، همان‌طور که از نامش پیدا است، جلوگیری از برق گرفتگی و آتش سوزی است. این حادثه‌ها معمولاً به دلیل نوسانات جریان برق رخ می‌دهد. برخی از این جریان‌های نشتی برق به قدری ضعیف است که به وسیله‌ی شبکه برقی تشخیص داده نمی‌شود.
انواع کلید محافظ جان روی دو شاخه‌های الکتریکی معمولاً در وسایلی نصب می‌شوند که امکان خطر برق گرفتگی بالایی دارند. برای مثال سیم‌های خیلی بلندی که در تجهیزات برقی در فضای باز استفاده می‌شوند، احتمال ایجاد برق گرفتگی بیشتری داشته و بیشتر مستعد بروز نوسانات جریان برق خواهند بود.
همچنین وسایلی مانند سشوار، تجهیزات باغچه و سایر وسایلی که در مجاورت با آب و رطوبت قرار دارند نیز، احتمال خطر برق گرفتگی بیشتری داشته و استفاده از انواع کلید محافظتی روی آن‌ها به شدت توصیه می‌شود.
برای آشنایی با کلید محافظ جان اف اند جی کلیک کنید
آزمایش عملکرد درست انواع کلید محافظ جان
کلیدهای محافظتی در همه نوع خود، وسایل قابل تنظیم و آزمایشی هستند. برای مثال در صورت وجود مشکل سیم کشی نادرست در یک مکان، ممکن است این تجهیزات امنیتی به درستی کار نکند؛ در نتیجه برای متوجه شدن این موضوع و اطمینان خاطر یافتن از عملکرد درست آن، یک کلید تست روی این وسیله وجود دارد.
هنگام استفاده از این کلید کوچک تحت عنوان کلید تست در دستگاه مورد نظر یک نشتی بسیار کم ایجاد می‌شود تا در نهایت مدار بتواند آن را پیدا کند. سپس بعد از مطمئن شدن از عملکرد درست آن، کلید تنظیم مجدد را می‌زنیم تا دستگاه بتواند فعالیت خود را از سر بگیرد.
محدودیت‌ها و نکات قابل توجه در مورد انواع کلیدهای محافظتی
یکی از نکات حائز اهمیت در این زمینه این است که کلیدهای محافظتی هنگامی که جریان برق از فاز به زمین وارد می‌شود قادر به کمک رسانی خواهد بود و وقتی جریان برق از یک فاز به فاز دیگری انتقال یابد، قادر به محافظت در برابر شوک الکتریکی نخواهد بود.
علاوه بر این، یک دستگاه کلید محافظتی قادر به تشخیص جریان عبوری از یک بار و جریان عبوری از یک شخص نخواهد بود و نمی‌تواند تفاوتی برای آن‌ها قائل شود. همچنین یکی دیگر از نکات مهم این است که باید به منبع تغذیه انواع کلید محافظ جان توجه لازم را داشته باشید؛ زیرا در صورت بروز هرگونه مشکل یا اختلالی در آن یا قطع شدن سیم آن، ممکن است شاهد وضعیتی خطرناک بوده یا در بهترین حالت، شاهد قطع نشدن جریان برق و حادثه‌های بعد از آن باشیم.
در آخر
همان‌طور که می‌دانید، یک جریان نشتی کم و کوچک از یک دستگاه، ممکن است باعث بروز حادثه‌هایی جبران‌ناپذیر شود؛ بنابراین با توجه به مزیت‌های زیادی که انواع کلید محافظ جان داشته، استفاده از آن برای حفظ سلامت دستگاه و از همه مهم‌تر جان افرادی که با دستگاه کار می‌کنند، امری ضروری خواهد بود که اتفاقاً هزینه یا زحمت زیادی برای فرد مصرف کننده نخواهد داشت و به ساده‌ترین شکل ممکن قابل استفاده است.
اینستاگرام ما را هم دنبال کنید